Voorbereiden op de winterslaap

Elke ochtend worden we er weer mee geconfronteerd. De nachten worden langer en de dagen worden korter en dat merk je al voordat je je gordijnen open doet, want het is nu donker als je op moet staan. Bleh. Tijd voor de winterslaap! Maar dat gaat niet, want we moeten nog werken, de kids moeten naar school en ga zo maar door.

Wie wel kunnen toegeven aan die winterslaap, dat zijn de bomen en struiken. De bladverliezende loofbomen en –struiken, zoals ze officieel heten, maken begin oktober de balans op. ‘Hoe staat het met de fotosynthese? Genoeg glucoseproductie? Hm, dat is maar magertjes. En gisteren ook. En eergisteren ook. En het wordt elke dag minder, dus het koude seizoen komt er weer aan. OK! Beginnen met operatie Terugtrekken Chlorofyl!’

Vanaf dat moment wordt het chlorofyl in de bladeren afgebroken tot onderdelen, die ergens in de boom of struik worden opgeslagen, tot volgend jaar. En zo verdwijnt het groen uit de bladeren. Daarna worden ze bruin, gaan ze dood en vallen ze af. Als de wind er niet voor zorgt dat ze al eerder van de bomen worden gewaaid.

Lekker saai dus. Maar dat gaat gelukkig niet bij alle bomen zo. Want er zijn nogal wat soorten die niet alleen Chloryfyl (wat letterlijk ‘groen-blad’ oftewel ‘bladgroen’ betekent) in hun bladeren hebben, maar ook een hoop andere stoffen. Gele, rode en oranje stoffen. En die worden nu zichtbaar: de herfstkleuren!

Warm gouden geel en schitterend rood en prachtig paars

OK, die herfst met zijn steeds latere ochtenden zie ik liever gaan dan komen, maar van die herfstkleuren word ik helemaal blij. Het verkleuren gaat eigenlijk ongemerkt. Ginkgo’s die beetje bij beetje steeds geler worden, totdat ze een prachtige goudgele kroon hebben. Andere bomen die op dezelfde manier een fraaie gele herfsttooi krijgen zijn de kweepeer en de haagbeuk. Maar ook de de Tulpenboom wordt schitterend geel in de herfst. Alleen zie je die niet zo vaak.

Maar ja, dat is geel. Leuk, maar niet zo heel spectaculair (alhoewel, die Ginkgo..) Wat er pas echt uitspringt zijn de rode bomen. De Amberboom, bijvoorbeeld, die prachtig rood kleurt. De echt schitterend rood wordende–de naam zegt het al- rode esdoorn. Dat blad heeft soms ook nog zweempjes geel en groen van nog wat restanten bladgroen. Zo mooi! En natuurlijk de paarse Japanse esdoorn, die in de herfst net zo rood wordt als zijn rode neef.

Als klap op de vuurpijl heb je nog de bomen die van herfstkleur veranderen. Die rode Amberboom wordt naarmate de herfst voortschrijdt, een prachtig paars. De Rode beuken, die in de zomer donkerpaars zijn, worden in de herfst eerst geel en en erna via oranje weer roodachtig. Maar de echte topper op het gebied van veranderende kleuren is wel de Amerikaanse Suikeresdoorn, Acer saccharum. Die wordt eerst geel, dan oranje en dan vuurrood tot weer donkerrood. De bovenkant begint het eerst. Dus je kunt op dezelfde boom zowel rood als oranje als geel zien. Op zijn Amerikaans, helemaal over de top. Je staat er met open mond naar te kijken.

Lekker herfstkleuren kijken.

Amerikanen gaan dan ook ‘Fall colors’ kijken, ook al hebben ze thuis geen tuin, maar een helemaal versteend plaatsje met alleen maar auto’s er op.

Ha! Maar dat kunnen wij tegenwoordig ook. De klimaatverandering heeft veel nadelen, maar één voordeel: Wij hebben niet meer van die natte, gure herfsten die vroeger veel voorkwamen, maar meer warme dagen en koele nachten. En laat dat nou perfect zijn voor het ontstaan van die herfstkleuren!

Het is half oktober en de herfstkleuren beginnen nu redelijk zichtbaar te worden. Misschien heb je wel een van die spectaculaire soorten in je tuin. Dan kun je de verandering van kleuren elke dag zien. Als je die niet hebt, niet getreurd: Ga dan op strooptocht – pardon, herfstwandeling. Je kunt nu al gaan – of over een of twee weken. Zoek een plek op met veel verschillende bomen – en ga lekker genieten. Liefst op een zonnige dag, want dan spetteren de kleuren je tegemoet.

Een wandeling op een droge, bewolkte dag gaat trouwens ook heel goed: De kleuren worden wat zachter, harmoniëren beter met elkaar. En als er dan ook nog een groepje paarsbruine schijnridderzwammen onder staat en het is net een tikkie heiig, dan zie je de elfjes bij wijze van spreken er al eromheen zwermen – en dat zonder verruimende middelen.

Voor het zien van herfstkleuren is een arboretum ideaal, want daar staan veel verschillende soorten. Ga niet naar een pinetum, want daar staan voornamelijk naaldbomen en die verkleuren niet – op een enkele uitzondering na. Maar het park in de buurt kan ook prachtig zijn. Of de tuin van drie straten verderop, tijdens het zondagmiddagommetje.

Wacht niet te lang, want als de herfststormpjes beginnen zijn de blaadjes zó van de bomen. En zelfs zonder herfststormpjes wordt het half november al aardig kaal.

Ach, die herfstkleuren….die maken die koude, donkere ochtenden bijna helemaal goed…

.