Het is al koud en verschillende van onze tuindieren zijn aan hun winterslaap begonnen – of staan op het punt om dit te doen. Daarvoor hebben ze een plek nodig. Liefst een plekje waar ze gedurende een aantal maanden ongestoord kunnen liggen. Ongestoord is hier het sleutelwoord. En dat valt nog niet mee, in de moderne tuin.

Ringslangen

Een hele fijne overwinteringsplek is de niet omheinde composthoop. Door de vertering blijft de temperatuur lekker warm, ook al vriest het buiten. Ringslangen vinden dat dan ook heerlijke plekjes. Door die hogere temperatuur hebben ze veel minder kans op doodvriezen, als de winter een keer streng mocht worden. Ideaal. Binnen in de composthoop is het warm, aan de buitenkant koel. Ze kunnen zelf hun ideale temperatuur uitzoeken.

Maar ja. Wat minder fijn is, dat zijn mensen die die composthoop wel even gaan omzetten. Dat omzetten staat in alle compostboekjes. Het helpt enorm bij het verteren van de compost. Alleen: de ringslangen vinden het minder gezellig. Die worden wakker, voelen zich niet veilig en moeten op zoek naar een nieuwe slaapplek……Heb je kans op ringslangen, probeer dat omzetten dan even te laten en wacht tot maart of zo.

Padden, kikkers en salamanders

Padden, kikkers en salamanders doen het anders. Padden graven zich in in de grond. Het liefst onder een takkenril of zo. Of een bos takken. Bijvoorbeeld zo een die na het snoeien in de tuin is gelegd om weg te werken en waar je ‘even’ niet aan toe bent gekomen. Vraag me niet waarom dit zo’n populair plekje is. Het is gewoon zo.

Prima plek dus. Totdat je je tuin veranderd wil hebben en bedenkt dat je het graafwerk in de winter uitgevoerd wil hebben, want dan is de tuin ’s zomers niet zo’n rommel…

In diepere vijvers en sloten kunnen groene kikkers en salamanders prima overwinteren in de modder, maar in ondiepe vijvers niet. Dan gaan ze op zoek naar een andere plek. Kikkers en salamanders kunnen niet zo goed graven. Zij graven zich niet in de grond in, maar in een hoop bladeren. Of direct onder die vergeten takkenbos. De bruine kikkers in mijn tuin in Amsterdam hadden een voorkeur voor een hoekje vergeten snoeiafval. Die had ik daar ‘even’ neergelegd toen ik flink gesnoeid had en de groenbak vol was. Toen ik hem een jaar later eindelijk met de hand weghaalde, eind maart, kwamen daar mijn bruine kikkers uitzetten. Dus dáár bleven die in de winter! Ik heb maar weer gezorgd voor een nieuwe stapel.

Egels

En dan hebben we nog ’s lands troeteldier, de egel. Die zoekt het liefste een grote hoop bladeren op, die op een beschutte plek ligt, en kruipt daar in. Dat is niet de composthoop. Gewoon een lekker hoekje in je tuin met bladeren is voldoende. Een beetje onder een boom of een struik, tegen de regen. Je laat het met rust en de natuur regelt het vanzelf. Als je ook kikkers in je tuin hebt, kun je beter 2 hoopjes maken, een kleine en een grote, want een egel lust ook wel een kikkertje, als hij die te pakken kan krijgen.

Maar. Er is natuurlijk weer een maar. In onze tuin hebben we de vos. En katten. En vossen lusten wel eens een egeltje. En als ze ze dan niet lusten, dan willen ze er nog wel mee spelen. Jonge katten vinden spelen met een egel ook heel spannend. En dát is de bedoeling niet! De egels worden wakker, de adrenaline stijgt tot grote hoogte en ze verliezen een heleboel energie. En dat alleen maar voor die Stomme Vos. Die ik op andere momenten hartstikke leuk vind, trouwens.

Nou heb ik geen egel in mijn tuin – tenminste, niet dat ik weet – en dit dilemma is dus voor mij totaal hypothetisch. Maar toch maak ik me er druk om. Ik wil namelijk graag een slapende egel in mijn tuin. Maar hoe voorkom ik nou dat die vossen  mijn lieve kleine egeltje gaan opeten? Of jonge katten met mijn egel gaan spelen?

Daar is wat op gevonden door mensen met hetzelfde probleem. Een soort Egelhuis. Een houten bak met een dak, die je vol moet stoppen met krantensnippers en bladeren. Niet te vol, de egel moet er a) nog bij kunnen en b) zich een beetje in rond kunnen wurmen.

Nou staat er in ‘de bladen’ regelmatig een egelnest van, ja, hoe zal ik het noemen….een soort riet. Net als een omgekeerde mand, zeg maar. Met een tuitje er uit als ingang. Hartstikke leuk en nog milieuvriendelijk ook, want die is niet geverfd.

Nou, dat valt een beetje tegen. Aan de binnenkant is dat huis bekleed met plastic, tegen doorregenen. En dat maakt het huis absoluut ongeschikt voor egels. Er komt condens op het plastic, de bladeren worden nat en isoleren niet meer en de egel wordt koud. Bovendien schijnen vossen makkelijk de egel uit het huis te kunnen krijgen, want het geheel is nogal licht van gewicht en de ingang kort.

Nee, ik ga denk ik toch maar voor het houten egelhuis van de RSPB (Royal Society for the Protecion of Birds). Dat schijnt wel vossenbestendig te zijn. De kranten en droge bladeren liggen al klaar. Laat de egeltjes maar komen!