Enkele weken geleden had ik een blog over hoe belangrijk bijen en hommels zijn voor de bestuiving van onze groenten en ons fruit en hoe saai ons eten wordt als ze er niet zijn.

Weinig bijen in de woestijn.

Maar bijen en hommels zijn niet de enige bestuivers op de wereld. Er zijn er meer – en dan reken ik de wind niet mee. Want die blaast pollen rond zodat dat bij de stampers kan komen, dus die bestuift ook. Daarom heten planten die door de wind bestoven worden dan ook windbestuivers. Nu ik er over nadenk, is dat eigenlijk een gek woord, want planten die door bijen of hommels bestoven worden heten geen ‘bijbestuiver’ of ‘hommelbestuiver’. Maar zo heet het nou eenmaal en ik denk niet dat dat snel gaat veranderen.

Bijen en hommels doen heel goed werk, maar als moeder natuur ergens een hekel aan heeft is het aan wedden op één paard. In sommige jaren gaat het gewoon niet zo goed met bijen en hommels en daar zit je dan, met al die planten die moeten wachten op bestuiving. Bovendien kunnen met name bijen niet zo goed tegen de combinatie van hitte en droogte. Lees: woestijn. Maar daar groeien ook planten.

OK, meestal succulenten en cactussen waar 50 weken in het jaar geen lor aan te beleven valt, maar 2 weken per jaar, na de jaarlijkse regenval, hebben ze bloemen en willen ze graag bestoven worden. In cactustuinen vliegen daar bijen en hommels voor rond, die het niet zoveel uitmaakt of ze de honing nu van plant A of plant B krijgen, maar de woestijn is voor hen doorgaans te droog. En nu?

Motten

Motten. Nee, niet die beesten die je wollen trui opvreten*, maar nachtvlinders. ‘Motten’ is een andere naam voor ‘nachtvlinders’. Vlinders die ’s nachts vliegen. En kijk, dat lost meteen een van de problemen van de woestijn op. Want ’s nachts staat ‘de Koperen Ploert ‘niet aan en dus niet alles uit te drogen. En het kán in de woestijn ’s nachts vriezen, maar in veel gevallen doet het dat niet. En zeker niet in de regentijd, want dan zijn er wolken en dan koelt het niet zo af.

Dus ’s nachts vliegen er dan nachtvlinders rond die honing zuigen en de bloemen bestuiven. En dat kun je vaak aan de planten zien. Als eerste aan de kleur. Veel bloemen die door nachtvlinders bestoven worden hebben witte bloemen. Wit is een kleur die je nog een beetje kunt zien als het donker is. Rood valt in het donker nauwelijks op, dus die kleur heeft voor bloemen die bestoven worden door nachtvlinders geen enkele zin.

Als tweede aan de geur. Want die vlinders kunnen dan in het donker dan niet veel zien, ruiken kunnen ze des te beter. De mannetjes kunnen de vrouwtjes op 2 kilometer afstand ruiken, maar de geur van de voor hun interessante bloemen ruiken ze ook heel goed. En daar spelen die planten op in. Het beste voorbeeld hiervan is de kamperfoelie. Ruik maar eens aan de kamperfoelie, als je die in de tuin hebt. Die ruikt helemaal niet zo sterk. Overdag dan. Nee, die ruik je het beste in zoele nachten. Want kamperfoelie is er zo eentje, die bestoven wordt door nachtvlinders. Maar kamperfoelie is ook niet gek. Overdag geuren verspreiden is paarlen voor de zwijnen gooien, want de nachtvlinders zijn naar bed. Dus doet de kamperfoelie dat ook niet. Nachtvlinders vliegen bovendien niet in koude nachten. En dus houdt de Kamperfoelie in koude nachten de geurklieren op slot en ruik je hem alleen maar als de nachten zwoel zijn.

De zomer is nog niet afgelopen, dus test zelf maar uit.

Vogeltjes

Je zou het bijna niet geloven, maar er is nog een andere groep bestuivers. En dat zijn kleine vogels. In Australië heb je een groep vogels die ze ‘honingzuigers’ noemen en drie maal raden waarom dat zo is. In Zuid-Afrika heb je ook een bloem die door vogels bestoven wordt en dat is de prachtige Strelitzia. Die ziet er een beetje raar uit, als een soort kwart uitgevouwen waaier en dat heeft een reden. Het prachtige blauwe bloemdeel van de Strelitziabloem is stevig genoeg om op te zitten. Voor een kleine vogel dan hè, ik hoef het niet te proberen. Het kleine vogeltje gaat zitten en gaat op zoek naar de honing. Als hij op de juiste plek zit om bij de honing te komen, gaat door zijn gewicht een soort scharniertje om. BAM, doen de stamper en de meeldraden. Vol op de pootjes. Het vogeltje krijgt zijn honing, maar ook een dikke dot stuifmeel op de pootjes. Het vogeltje heeft nog dorst en vliegt naar de volgende Strelitziaplant, waar het hele ritueel zich herhaalt. Maar nu komt de stuifmeel van de pootjes van het vogeltje netjes op de stamper terecht. Klus geklaard!

Zo slim zit de natuur in elkaar. Je zou er tranen van in je ogen krijgen.

Maar toch, maar toch….

Het raadsel van de Fuchsia

We hebben hier in onze tuinen Struikfuchsias, de Fuchsia magellanica en aanverwante soorten. Stevige, hangende bloemen met rood en paars. Erg mooi, maar natuurlijk niet voor ons. Nee, de Fuchsia komt uit Zuid Amerika en daar vliegen ook die schattige kolibrietjes rond. En die bestuiven de Fuchsias. Maar in het oude Europa vliegen ze niet. En dat was te merken, want aan de Fuchsias kwamen nooit bessen.

Wel barstte het van de bijen en in augustus van de wespen, die graag de honing aten. Maar bestuiven, ho maar. Daar is de Fuchsia namelijk niet op gebouwd, op bijenbestuiving. Met een krans van meeldraden die net onder de bloem hangen en de stamper daar weer een flink eind verder onder.

Vorig jaar zag ik tot mijn verbazing opeens allerlei bessen aan diverse Fuchsiastruiken hier in de buurt. Maar nog steeds geen kolibries en reken maar dat ik het had gehoord, als ze wel opeens waren opgedoken. Plus dat de tuincentra en de RSPB/Vogelbescherming er opeens als de kippen bij zouden zijn geweest om honingfeeders voor Kolibries te verkopen. Dus: geen Kolibries. Heel jammer, maar hoe komen die bessen dan aan die Fuchsias? Is die opeens een windbestuiver geworden?

Vermoedelijk niet. Zeker niet in Manchester, waar het meestal niet of nauwelijks waait, zeker niet in de zomer. Ik heb daar wel een idee over. Als je ook een idee hebt, stuur het maar als commentaar. Volgende week zeg ik dan wat ik denk dat er aan de hand is.