Te weinig variatie

Af en toe lees je het in het nieuws. Landbouwdeskundigen maken zich zorgen over ‘het beperkte aanbod voedingsplanten’. We eten maar planten uit een klein aantal plantenfamilies. De grassen, de aardappelen-en–tomaten, de kolen, de rozen-en-fruit, de komkommers, de wortels, de bonen, de hazelaars, de uien..nou ik het opschrijf valt het allemaal wel mee, want dat zijn allemaal aparte families. Ik tel er 9 en ik heb echt niet alle groenten of fruit uit de winkel gehad. Ik gebruik hierboven trouwens niet de officiële namen; in het echt heten ze anders. Dat je het maar weet.

De reden dat de geleerden zich hier een beetje zorgen over maken is ziekten en plagen. Het meest beruchte voorbeeld hiervan is de aardappelziekte (Phytophtora infestans), die in de veertiger jaren van de 19e eeuw over heel Europa raasde en hongersnoden veroorzaakte. En niet alleen in Ierland, waar naar schatting 1 miljoen Ieren omkwam van de honger. Ook in de rest van Europa was honger en waren opstanden. Heftig, dus.

Maar waarom eten we dan niet meer soorten planten? Daar is een heel goede reden voor.

Veel planten zijn voor ons giftig. Zeker als je ze (rauw) eet.

Een plant moet zich toch beschermen, nietwaar?

Die planten zitten er namelijk helemaal niet op te wachten dat wij ze verwerken in een lekkere salade. Die mooie blaadjes die ze met zoveel moeite en energie zelf hebben gemaakt? Mooi niet. En van die dikke wortels en knollen moet iedereen maar beter afblijven. Die hadden ze nou net gemaakt als opslagplek. Om de winter mee door te komen. Dat wij die wortels en knollen voor hetzelfde willen gebruiken, daar hebben die planten helemaal geen boodschap aan.

En dus verzinnen ze diverse listen om het ons –en andere dieren – zo moeilijk mogelijk te maken om die plantendelen te eten. Doorns. Stekels. Haren. Bittere smaken. En gif. Dat laatste, dat gif, blijkt nou toch best goed te werken. En wat werkt wordt gekopieerd.

Giftige planten in mijn tuin.

Heel veel planten gebruiken gif. Je tuin staat er vol mee, met planten die enigszins giftig zijn. Als ik mijn eigen tuin inkijk, dan zie ik er zo al een paar staan. Er staat een grote Taxusboom, die dodelijk giftig is, de Laurierkers is licht giftig en de bollen van Narcissen en Hyacinten zijn ook niet echt goed voor je maag. Ook de mooie, rode bessen van de kamperfoelie kan ik maar beter niet in mijn mond stoppen, als ik niet ziek wil worden.

Fruit eten? Hoe meer hoe liever.

Daarmee horen ze trouwens tot de uitzonderingen, want veel fruit is juist wel eetbaar. Want planten hebben geen armen en benen en kunnen dus niet even naar een ander geschikt plekje lopen en daar met brede gebaren hun nageslacht uitzaaien. Ze zitten vast met hun wortels en hebben daar dus een knechtje voor nodig. Dus verpakken ze hun zaden in een mooie, smakelijke vrucht. Zo hopen ze beesten om te kopen om die vruchten mee te nemen. Jij krijgt de mooie vrucht en neemt gelijk dat zaad voor mij even mee naar een andere plek.

Nou is het ook wel handig dat het juiste beest die zaden eet. Die kamperfoelie wil het liefst dat vogels die zaden van hem meenemen, niet wij. Daarom zijn die zaden voor ons wel giftig en voor vogels niet.

Dat is best wel eens lastig. Je moet dus weten wat je kunt eten en waar je maar beter met een grote boog omheen kunt lopen. En je eventuele kinderen kunnen het maar beter ook weten.

Afblijven!

Mijn ouders hadden vroeger een volkstuin en mijn vader had daar appels en peren in en diverse soorten bessen. Dat was als oogst en omdat mijn vader dol was op fruitbomen en -struiken. Het grootste deel van de tuin was echter gazon met een zeer brede border van vaste planten. Die border was voor iedereen behalve mijn vader streng verboden terrein. Van jongs af aan waren we getraind dat we om geen enkele, maar dan ook geen enkele – nee, ook niet om de bal te pakken – reden de Verboden Border in mochten.

In die border stonden namelijk, een beetje achteraf, een Gouden Regen en een donkerblauwe Monnikskap te pronken. Beiden zijn zwaar giftig, de Monnikskap zelfs dodelijk giftig. Dat werd ons dan ook verteld, dat die planten giftig waren. Maar ook dat als we er niet aan kwamen, er niks zou gebeuren. Mijn ouders waarschuwden ons nog extra voor de zaadpeulen van de Gouden regen. Ze wisten dat er nogal wat kinderen in het ziekenhuis terecht kwamen nadat ze uit nieuwsgierigheid de zaden uit de peulen van de Gouden regen gegeten hadden.

Het systeem werkte. We gingen sowieso de Verboden Border niet in – dan kreeg je straf en die straf was niet misselijk, zoals alle onkruid wieden tussen de fruitbomen en zo – maar we konden ook niet ‘per ongeluk’ de peulen van de Gouden regen plukken, omdat die te ver weg waren. Niemand van ons is ooit ziek geworden van een giftige plant uit de volkstuin.

Blijven oppassen, maar geen paniek.

Bij sommige kinderen werkt dit systeem niet. Die willen toch even kijken of het misschien niet waar is wat wij zeggen met als gevolg een reisje naar het ziekenhuis. Heb je dat soort kinderen, plant dan niet die Gouden Regen en die Monnikskap, of beter nog, bindt die kinderen aan een touw, want giftige planten staan overal.
Voor de rest: meestal blijven kinderen van die planten af en van de meeste giftige planten krijg je doorgaans alleen maar buikpijn. Geen paniek dus!