Als twee verliefde tieners renden een beheerder van een landgoed en ik hand in hand over het gras.

Dat zat zo.

In mijn carriëre als boomdeskundige was ik ook een tijdje lid van een ‘EU cost-action’. Een mooie term voor een groep wetenschappers en andere deskundigen die 2x per jaar een bijeenkomst hadden om kennis uit te wisselen en samenwerkingen op te zetten. Uiteindelijk schreven we samen een handboek, maar daar gaat het nu niet om. Deze bijeenkomsten werd elke keer in een ander land gehouden. Twee dagen vergaderen en 1 dag excursie, naar een plek die wat boeiends te leren had over bomen en groen in de stad.

Dit keer was het in Leeds, in Noord Engeland. Daar was een voormalig landgoed, Temple Newsam, in gebruik als stadspark en we kregen een rondleiding door de (gemeentelijke) beheerder. Een soort boswachter, zeg maar.

Al lopend hield hij hele verhalen over wat je allemaal niet tegenkwam bij het beheer van zo’n gebied en over de dingen uit de tijd van het landgoed die ze wilden houden. Zoals de Haha.

De wat?

De Haha.

Wat is een Haha? Vroeg ik. Ik had wel eens van het woord gehoord. De schrijver Terry Pratchett gebruikte het satirisch in zijn Discworld romans. Maar ik wist niet wat het was.

Er zijn altijd mensen die het niet kunnen laten om op zo’n moment meewarig de hoofd te schudden over zoveel onbenul. Om vervolgens uit te leggen dat het een ‘verzonken muur in het landschap’ is’.

Ja, dat had ik eerder gehoord. Maar ik kon me er niks bij voorstellen. En dat was van mijn gezicht af te lezen, ik heb nou niet bepaald een pokerface.

De beheerder zag dat en greep in. ‘Je weet nog steeds niet wat een Haha is? Kom, ik zal het je laten zien.’ Hij stak zijn hand uit en ik legde de mijne er in, niet begrijpend waar hij heen wilde. En voor ik het wist rende hij weg, mij met zich meenemend, het gras over, een zijpad in en nog een zijpad in. Alsof we twee verliefde tieners waren. Aan de andere kant van een bosje hield hij stil. ‘Dit’, zei hij dramatisch, terwijl hij met een grote armboog wees, ‘Is een Haha.

En toen zag ik het.

Wat doe je als 18e eeuwse biljonair, nadat je net een groot landgoed bij elkaar hebt ‘georganiseerd’ door het parlement een wet aan te laten nemen die ervoor zorgde dat een groot deel gemeenschappelijk land in het bezit kwam van jou en je mede-landeigenaren?** Je bent rijk genoeg om een prachtig nep-landschap op dat landgoed aan te laten leggen, met een mooie, grote tuin dichtbij huis. Er is dan toch niets heerlijkers dan dat je je hele landgoed kan overzien vanuit je salon en tegen de visite kunt zeggen: ‘Zover als het oog kan zien is mijn bezit’.

Dan wil je niet dat dat ontsierd wordt door van die lelijke hekken. Maar je wil ook niet dat je op een dag al mijmerend in je fraaie tuin wandelt en dan opgeschrikt wordt door een gesnuif in je oor van een nieuwsgierige koe die bezig is om zich tegoed te doen aan je Goudsbloemen.

Wat doe je dan? Je laat een driehoekige greppel graven tussen je tuin en de weide erachter. De verticale wand verstevig je met een muur, zodat de boel niet inzakt. Dat is die ‘verzonken muur in het landschap’ die de deskundigen bedoelden. Die wand, en dus die muur, is te hoog voor het vee om op te klimmen. Je hoeft dus niet meer bang te zijn dat je een koe of een stel schapen in je prachtig aangelegde siertuin aantreft. Maar je kunt ze wel rustig verderop in de weide zien grazen. Dat geeft een heerlijk landelijk effect.

Door de constructie van de Haha zie je niets van die Haha zelf als je in de salonnetje zit. Zelfs niet als je in de tuin wandelt. Het lijkt net of het land doorloopt. En alsof het vee uit puur respect voor de landeigenaar niet in de tuin komt.

Die Haha hebben wij niet in Nederland, tenminste, niet in het westen en noorden. Het grondwater staat te hoog en het land is te vlak, want voor het graven van zo’n driehoek heb je wel een glooiend landschap nodig. Wat wij in Nederland ook niet hebben, zijn muurtjes om stukken land af te schermen tegen ander vee. In Noord-Engeland liggen de stenen in de lage bergen letterlijk voor het oprapen en bij ons niet. In Nederland gebruiken wij dus van oudsher heggen of smalle bossages en tegenwoordig schrikdraad of prikkeldraad. Of een sloot. Dus ik kon me absoluut geen voorstelling maken bij een ‘verzonken muur’.

Je hebt er wel een gróót landgoed voor nodig, voor zo’n Haha. En een diepe grondwaterstand. In je tuin van 100 m2 heeft zo’n ding weinig nut, ook al grenst hij aan een weiland. En de boer ziet je al komen, met je ‘vrije uitzicht zonder hek’. Die ziet in zijn geestesoog zijn vee al via jouw tuin ontsnappen, de weg op. En wie moet dan weer dat vee terug in de wei zien te krijgen? Precies.

Ach, we zijn er als Nederlanders misschien ook te praktisch voor. Maar het is best leuk om te leren over tuingewoontes, zelfs al zal je die nooit gebruiken. En toen ik er achter kwam wat een Haha was, moest ik er ook wel om lachen. Haha. Haha. Haha.

**Britse wet: Enclosure act