Ofwel  Lelietjes der Dalen. Die plantjes die de Fransen rond deze tijd in kleine bosjes verkopen: Muguet. Nu een beetje uit de mode, hoewel er signalen zijn dat ze bezig zijn aan een come-back. Ik hoorde trouwens onlangs dat de Turkse naam Müge ook Lelietje-van-dalen betekent. “Hoe heet u, mevrouw?” “Lelietjes-van-dalen”. Dat is nog eens wat anders dan “Roos” of “Margriet”.

Kun je Lelietjes-van-dalen in je tuin hebben? Ja, dat gaat heel goed. Zeker met een beetje geduld.

Chique schaduwplanten

Lelietjes van Dalen zijn Stinsenplanten. Een Stinse is een Friese Herenboerderij. Dat is (of was) een boerderij van een rijke boer, die zoveel land en opbrengst had, dat hij zich een uitgebreide tuin met een bosje kon veroorloven. Een bosje waaruit misschien wel van tijd tot tijd hout gehaald werd, maar dat ook diende om doorheen te wandelen. En daar plantten ze onder de bomen voorjaarsbloeiers. Sneeuwklokjes, boshyacinthen….. En Lelietjes–van-dalen.

Het zijn dus niet echt planten voor de volle zon, hoewel ik ze in de volle zon heb zien staan. Ze houden van veel licht in het voorjaar en schaduw in de zomer, mits die niet te diep is.

Je koopt 10 bolletjes of  wortelstokjes en zet ze op zo’n plekje in de tuin. Onder struiken bijvoorbeeld. Struiken die hun blad verliezen in de winter, niet die wintergroene struiken die momenteel zo populair zijn. Die laten te weinig licht door. Datzelfde geldt voor naaldbomen.

In de loop van april zie je dan een paar van die groene sprietjes verschijnen, die uitgroeien tot bladeren. En in mei komen daartussen sprietjes met groene klokjes, die een of twee weken later zijn uitgegroeid en uitgekleurd  tot de bekende witte klokjes. Bescheiden, tussen de bladeren in en met een vriendelijke geur. Muguet.

Je kunt ze plukken. Wel een beetje voorzichtig en niet alle bladeren wegsnijden, anders krijgen de ondergrondse delen niet voldoende voeding voor het volgende jaar.

Niet voor in de sla

Je moet ze niet eten: Ze zijn nogal giftig. Je kunt er hartritmestoornissen van krijgen, maar je lichaam heeft dat nogal snel door en probeert dat gif als de sodemieter kwijt te raken door je te laten braken. Niet echt een eetbare bloem of aanvulling op de salade. Het is dus geen goede plant voor een tuin met heel jonge kinderen (onder de 5 jaar), die willen nog wel eens een besje of een bloemetje proeven.

Een plant voor luie tuiniers

En nu komt het mooiste: Je MOET ze met rust laten. Niet de grond losmaken, niet schoffelen. Hooguit wat erg hoog onkruid wegtrekken. Ze houden namelijk niet van gewroet rond hun wortels. Een van die fantastische planten waarbij je op je terras een kop koffie drinkt en denkt: Wat ben ik nu toch goed voor mijn planten aan het zorgen.

Blijf je er vanaf en staan de planten op een goede plaats, dan zijn het er twee jaar later opeens meer dan 10. En elk jaar komen er dan een aantal bij. Dat kan trouwens aardig uit de hand lopen. Ik heb in Wageningen eens een voortuin gezien die helemaal vol was gegroeid met een heel dicht veld met Lelietjes-van-dalen. Onkruid kreeg geen enkele kans, de plantjes stonden mannetje aan mannetje. IK vond het prachtig.

De buren misschien wat minder. Want die wortelstokken hebben de neiding om een tikkie te ontsnappen. Ik zag ze laatst nog op een trottoir tussen de tegels omhoog komen. Het was prima te zien waar ze vandaan kwamen, want ze groeiden in een rechte lijn vanaf een tuin.

Maar dat gaat allemaal niet snel, dus voordat je in moet grijpen ben je misschien 10 jaar verder. En ingrijpen is makkelijk. Ze houden niet van gerommel aan hun wortels. Dus je wroet de grond buiten de plek waar ze mogen groeien een keer goed om en de uitbreiding stopt.

Die wetenschap over dat met rust laten heb ik trouwens van mijn moeder. Die wilde graag Lelietjes der Dalen in haar tuin en dat wilde maar niet lukken. Na drie vruchteloze pogingen gaf ze het maar op. Mijn vader kon het niet laten om in de tuin te rommelen. Lekker in de grond wroeten, lekker rul maken. Dus wat zeiden de Lelietjes: Wij houden van rust. Het is hier te druk. We gaan. Ajuu!

Luie tuiniers hebben we nodig. Luie tuiniers…..