Buxusschimmel

Het begon jaren geleden, heel eenvoudig. Sneaky zelfs. Ik was gevraagd om advies te geven over de groeiplaats van een grote tuin. In die tijd was het mode om in grote tuinen een ‘Buxuswolk’ aan te leggen. Dat is een groot vak Buxus, dat zó is gesnoeid, dat je er met een beetje fantasie een wolk in kunt zien. Op dat moment was dat helemaal in. ‘Cool’.

Buxus is dat fijne struikje dat al eeuwen knap populair is in de wat grotere tuin (lees 300 m2 of meer). Het blijft het hele jaar groen. Het laat zich makkelijk in de meest gekke vormen knippen. Fantastisch voor de formele rococo-tuinen van Het Loo en Versailles, maar ook voor de de kunstzinnig aangelegde tuinliefhebber. Die kon zich helemaal uitleven. Megakip in de tuin, iemand? Omdat Buxus langzaam groeit, blijven de vormen lang mooi zonder dat je iedere klapscheet je heggenschaar hoeft te pakken. Bovendien kan Buxus goed tegen ons klimaat en werd het zelden of nooit ziek.

Maar hier zag ik er dan een met Buxusschimmel. Die geeft bruine, ronde vlekken op de bladeren. Voordat dat gebeurt wordt het blad vaak geel. ‘Geen probleem’, zei de hovenier, ik neem de volgende keer wel wat bestrijdingsmiddel mee.’ Tuintechnisch snapte ik dat wel, maar mijn ecologenhart deed hartstikke zeer. Je gaat toch niet met gif spuiten vanwege een ‘Buxuswolk’? Als je niet zo’n massa Buxus tegen elkaar aan zou planten om dat effect te bereiken, dan had je die spuit helemaal niet nodig! Weg met die wolk! Maar ik zei het niet hardop. Want de tuinbezitter was helemaal weg van die Buxuswolken. Ik ben een slapjanus, ik weet het.

Buxusmot

Een tijd later was ik bezig in de tuin van José. In die tijd was de tuin onderverdeeld in perkjes die omzoomd waren met Buxushaagjes. En ik was nieuwsgierig of daar ook Buxusschimmel in zat. Jose vond het maar vreemd, wat ik deed. “Wat zit je toch te turen?” Zei ze. ‘Ben je je lens kwijt, soms? Maar je hebt toch geen lenzen?”

Ik legde uit dat ik aan het speuren was naar de Buxusschimmel en hoe die er uit zag. “Nee, zei ze, dat heb ik niet. Maar ik heb wel iets anders. Misschien weet jij wat het is. ”Ze liep met me mee naar een plek en wees wat aan. “Kijk”, zei ze. “Helemaal kaal. En vorig jaar had ik nergens last van. “

“Dit is inderdaad geen Buxusschimmel”, zei ik. “Die heb je wel, ik zie hier en daar een paar bruine plekjes, maar dat mag geen naam hebben. Maar ik zie wel overal een soort spinsel. Wat je hebt, dat is dus een beest.”

Ja, en naar later bleek, niet één ook. Maar een hele hoop. Haar fraaie Buxushaagjes werden opgevreten door de Buxusmot. Aan het einde van de zomer stonden er flink wat kale struikjes in het haagje en een zomer later was het haagje dood. En andere haagjes waren toen ook al flink aangetast.

Rupsje nooitgenoeg

Het is eigenlijk niet de Buxusmot zelf die ze opeet, maar het zijn de rupsen. Rupsjenooitgenoeg is een prima naam voor die beesten. Ongelooflijk hoe die in korte tijd je Buxushaagjes aan gort kunnen helpen. Dat doen toch niet veel plagen ze na. Ja, de sprinkhanenplagen in Egypte zijn nog erger, maar die hebben we hier gelukkig (nog?) niet.

Niet alleen mijn zus had er last van. Paleis het Loo ook. Die prachtige geometrische figuren in de tuin achter het paleis: Allemaal Buxushaagjes. En allemaal opgevreten. En niet zo lang daarvoor waren ze met veel liefde, zorg en aandacht –en niet te vergeten, geld- gerestaureerd. Wat een strop.

Elizabethaanse Knoop

Maar het meeste medelijden had ik toch met de Parsonage Gardens in Didsbury. Met een budget van 450 pond per jaar voor planten en gereedschap en wat ze verder nog bij elkaar weten te sprokkelen aan lidmaatschappen en donaties van 5 Pond per jaar, hadden ze het plan opgevat om in een deel van de tuin een Elizabethaanse knooptuin aan te leggen. Dat is een soort ‘knoop’ van Buxushaagjes met in de knoop vakken met allerlei planten. Maar met een krap budget koop je geen volledige hagenset. Dus ze hadden een hoop jonge ieniemieniestruikjes gekocht en die met veel liefde en zorg op laten groeien tot haagjes. Vijf jaar na het planten waren de struikjes zo groot dat je wel van een haagje kon spreken en begon je de ‘knoop’ te zien.

En toen kwam de Buxusmot er in. Binnen twee jaar was al dat jarenlange werk voor niets geweest. De Buxushaagjes moesten worden geruimd. We hebben het zelf gedaan, met tranen in de ogen. Alles dubbel verpakt en speciaal afgevoerd naar het, van te voren ingelichte, afvalpunt. Alles om maar niet andere tuinen ermee te besmetten.

Maar het was al te laat. De een na de andere Buxushaag in de buurt zie ik langzamerhand ten prooi vallen aan die beesten.

Wat nu?

Zowel wij als Het Loo geven het nog niet op om onze geometrische figuren terug te krijgen, maar het is niet makkelijk. Een proef met een soort langzaamgroeiende, kleinbladige Hulst (Ilex crenata) gaf niet het resultaat dat Het Loo wilde hebben. Ze zijn nu aan het experimenteren met een Buxusvariant die resistent lijkt te zijn. Het is afwachten wat het resultaat is: Over die Hulst waren ze eerst ook heel enthousiast.

Ondertussen moeten wij tuinliefhebbers het maar even zonder Buxus doen. Want wat een tuinontwerpster eens zei, dat je de Buxusmot best in bedwang kan houden door de rupsen met de hand uit de haagjes te halen, dat zie ik niet zo zitten. Niet dat ik bang ben voor die rupsen: Maar toen ik bij José na 10 minuten turen pas in de gaten had dat ik al de hele tijd tegen een rups zat aan te kijken – dan is het toch makkelijker gezegd dan gedaan, dat rupsen plukken.