Zandzakken voor de deur! De klimaatverandering komt er aan! Meer hoosbuien, dramatische overstromingen, narcissen in bloei met kerstmis!

Degenen die mijn blog al een tijdje volgen, weten dat ik niet zo’n tuinier ben die meteen met de zandzakken klaar staat bij het eerste het beste buitje. Nee, ik ben meer zo van: laat de natuur het eerst maar even uitzoeken en als dat niet lukt, dan kom ik wel in actie. Ik maak me dus niet druk.

Planten kunnen meer hebben dan je denkt.

Wel eens om je heen gekeken als je aan het wandelen bent in de natuur? En al die palmen gezien die in de duinen groeien? Nee? Ik ook niet. Maar ze groeien wèl in diverse tuinen in Nederlandse steden. Gewoon buiten. Terwijl Nederland toch echt niet in de subtropen ligt.

Dus palmen kunnen bij ons groeien. De reden dat ze dat niet doen, is dat de locale concurrentie beter is afgestemd op ons klimaat. De palm krijgt bij ons dus niet de kans om in te burgeren, want de Eigen Planten zijn sneller. Maar er is één plek waarbij de concurrentie het aflegt. Bij ons in de tuin. Dan is de concurrentie opeens ‘onkruid’ en dan halen wij het weg.

Plus, al die bebouwing zorgt voor beschutte plekjes, waar de palmen in de winter beschermd zijn tegen al te snijdende wind. Als het enkele graden vriest, is het op die plekjes nog nèt boven nul. Geen probleem voor een aantal palmen.

Bovendien doen planten aan ‘afharden’. In het najaar, als de temperatuur begint te zakken en de dagen korter worden, gaan planten zich aanpassen aan de koude en bereiden zich voor op vorst. Daar kan klimaatverandering wel een nadeel bij wezen: Als het nu in oktober van 16 graden opeens naar -2 gaat, dan zijn de planten nog niet afgehard en lopen ze vaak forse vorstschade op.

Ook wat droogte betreft kun je je planten helpen door weinig te doen. Als je niet standaard je tuin sproeit, zelfs niet in de zomer, dan dwing je je planten om meer en diepere wortels te maken. Dat gaat zelfs op voor gras. Ik heb dat al een paar keer aangestipt en het is echt waar. Nauwelijks water geven zorgt ervoor dat je planten beter tegen droogte kunnen.

Te nat.

Kun je nu achterover leunen? Nou nee, dat nou weer niet. Regen komt veel meer in hoosbuien en daar zul je toch iets mee moeten doen. De beste manier is om eens kritisch naar je tuin te kijken. Is de grond los genoeg? Goede grond bestaat voor 60% uit poriën, redelijke grond voor in ieder geval 50%. Daar komt water in als het regent. Dus in iedere 2 liter redelijke of goede grond die je in je tuin hebt, kan je tuin 1 liter regenwater kwijt. Kijk, dat schiet op. Dat regenwater zakt langzaam weg naar het grondwater. Een deel blijft achter als voorraadje voor de planten. Voor droge tijden.

Wat ook helpt is niet alleen gras en vaste planten, maar ook bomen en struiken in je tuin hebben. Zeker in de zomer zorgen de bladeren van deze bomen en struiken ervoor dat de regen een stuk langzamer op de grond terecht komt. Bij gras heb je dat niet, alles komt in een keer op de bodem terecht.

Maar gras is al weer stukken beter dan tegels, zeker als de voegen zijn dichtgesmeerd tegen het onkruid. Dat soort terrassen laat helemaal geen water door. Dat water moet allemaal naar het riool.

Te heet.

Bomen en struiken helpen ook tegen een ander probleem van de klimaatverandering: Te heet. Want wat is het niet heerlijk om in de schaduw van een boom te zitten als het 27 graden is in de zomer. Mijn vader had dat heel slim gedaan, op zijn volkstuin. Daar had hij een huisje op en daar woonden we ’s zomers. Nu had je in de 60-er jaren niet de indruk dat het klimaat warmer ging worden, maar mijn vader had de bloedhete zomer van 1947 meegemaakt en besloot op alles voorbereid te zijn.

Hij plantte op strategische plekken een berk en twee hoogstam-appelbomen. Die drie bomen tezamen, maar vooral de berk, hielden het huisje op zonnige dagen relatief koel. De berk stond op het zuiden, de fruitbomen op het zuidoosten. Het werkte zo: Als de zon ’s ochtends op kwam, in het oosten, dan scheen die op het huisje en verwarmde het huisje, maar niet te veel. Iets later, als het al wat warmer werd, draaide de zon naar het zuidoosten. Vanaf dat moment lag het huisje in de schaduw van bomen. Tot aan het einde van de middag, als de zon het grootste deel van zijn kracht kwijt was. Dan kwam hij achter de berk vandaan en bescheen hij het huisje weer, zodat het niet te snel afkoelde.

Regelmatig kwamen er mede-tuinders langs en dan zeiden ze: ‘Wat is het hier lekker koel! Hoe kan het dat het hier zo koel is?’, terwijl ze zoekend rondkeken naar de ventilator (die er niet was).En dan legde mijn vader het uit, over die schaduwbomen.

Kijk, zo doe je dat. Gebruik je hersens en de juiste planten. Omdat er een berk stond kwam er ook nog voldoende licht in het huisje. Zet je een paardenkastanje neer, dan moet overdag het licht aan. In de winter waren de bomen kaal en kon de zon het huisje verwarmen. Dat scheelde weer stookkosten, want we hoefden minder te stoken.

De verwaarloosde tuin.

Kijk, en dat is nu het voordeel van de verwaarloosde tuin. Er staan veel grote struiken en bomen, die voor veel schaduw zorgen in hete zomers.

Wat al die verwaarloosde struiken ook doen, is regen vertragen. Dus aan jou ligt het niet als de boel overstroomt na zware regenval (tenzij je het overgrote deel van je tuin betegeld hebt, natuurlijk). En die struiken bieden eten en schuil- en nestgelegenheid voor allerlei soorten insecten en vogels, dus goed voor de biodiversiteit. En last but not least, er is in jouw tuin een he-le-boel CO2 vastgelegd.

Dus alle reden om je niet te schamen voor je verwaarloosde tuin, maar om er trots op te zijn.

En Growing Green Fingers helpt je wel om de zaak niet helemaal uit de hand te laten lopen.